[1212] กตเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานานุปริวตฺติโน? จิตฺตญฺจ, สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน จิตฺตสํสฏฺฐสมุฏฺฐานานุปริวตฺติโนฯ

[1213] กตเม ธมฺมา อชฺฌตฺติกา? จกฺขายตนํ…เป.… มนายตนํ – อิเม ธมฺมา อชฺฌตฺติกาฯ

[1214] กตเม ธมฺมา พาหิรา? รูปายตนํ…เป.… ธมฺมายตนํ – อิเม ธมฺมา พาหิราฯ

[1215] กตเม ธมฺมา อุปาทา? จกฺขายตนํ…เป.… กพฬีกาโร อาหาโร – อิเม ธมฺมา อุปาทาฯ

[1216] กตเม ธมฺมา โน อุปาทา? เวทนากฺขนฺโธ, สญฺญากฺขนฺโธ, สงฺขารกฺขนฺโธ, วิญฺญาณกฺขนฺโธ, จตฺตาโร จ มหาภูตา, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน อุปาทาฯ

[1217] กตเม ธมฺมา อุปาทิณฺณา? สาสวา กุสลากุสลานํ ธมฺมานํ วิปากา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; เวทนากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ; ยญฺจ รูปํ กมฺมสฺส กตตฺตา – อิเม ธมฺมา อุปาทิณฺณา ฯ

[1218] กตเม ธมฺมา อนุปาทิณฺณา? สาสวา กุสลากุสลา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; เวทนากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ; เย จ ธมฺมา กิริยา เนว กุสลา นากุสลา น จ กมฺมวิปากา, ยญฺจ รูปํ น กมฺมสฺส กตตฺตา, อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนุปาทิณฺณาฯ

อุปาทานโคจฺฉกํ

[1219] กตเม ธมฺมา อุปาทานา? จตฺตาริ อุปาทานานิ – กามุปาทานํ, ทิฏฺฐุปาทานํ, สีลพฺพตุปาทานํ, อตฺตวาทุปาทานํ [กามูปาทานํ ทิฏฺฐูปาทานํ สีลพฺพตูปาทานํ อตฺตวาทูปาทานํ (สี.)]ฯ

[1220] ตตฺถ กตมํ กามุปาทานํ? โย กาเมสุ กามจฺฉนฺโท กามราโค กามนนฺที กามตณฺหา กามสิเนโห กามปริฬาโห กามมุจฺฉา กามชฺโฌสานํ – อิทํ วุจฺจติ กามุปาทานํฯ

[1221] ตตฺถ กตมํ ทิฏฺฐุปาทานํ? นตฺถิ ทินฺนํ, นตฺถิ ยิฏฺฐํ, นตฺถิ หุตํ, นตฺถิ สุกตทุกฺกฏานํ กมฺมานํ ผลํ วิปาโก, นตฺถิ อยํ โลโก, นตฺถิ ปโร โลโก, นตฺถิ มาตา, นตฺถิ ปิตา, นตฺถิ สตฺตา โอปปาติกา, นตฺถิ โลเก สมณพฺราหฺมณา สมฺมคฺคตา [สมคฺคตา (ก.)] สมฺมาปฏิปนฺนา, เย อิมญฺจ โลกํ ปรญฺจ โลกํ สยํ อภิญฺญา สจฺฉิกตฺวา ปเวเทนฺตีติ – ยา เอวรูปา ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตํ ทิฏฺฐิคหนํ ทิฏฺฐิกนฺตาโร ทิฏฺฐิวิสูกายิกํ ทิฏฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฏฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฏฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมคฺโค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ ทิฏฺฐุปาทานํฯ ฐเปตฺวา สีลพฺพตุปาทานญฺจ อตฺตวาทุปาทานญฺจ สพฺพาปิ มิจฺฉาทิฏฺฐิ ทิฏฺฐุปาทานํฯ

[1222] ตตฺถ กตมํ สีลพฺพตุปาทานํ? อิโต พหิทฺธา สมณพฺราหฺมณานํ สีเลน สุทฺธิ, วเตน สุทฺธิ, สีลพฺพเตน สุทฺธีติ – ยา เอวรูปา ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตํ ทิฏฺฐิคหนํ ทิฏฺฐิกนฺตาโร ทิฏฺฐิวิสูกายิกํ ทิฏฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฏฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฏฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมคฺโค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ สีลพฺพตุปาทานํฯ

[1223] ตตฺถ กตมํ อตฺตวาทุปาทานํ? อิธ อสฺสุตวา ปุถุชฺชโน อริยานํ อทสฺสาวี อริยธมฺมสฺส อโกวิโท อริยธมฺเม อวินีโต สปฺปุริสานํ อทสฺสาวี สปฺปุริสธมฺมสฺส อโกวิโท สปฺปุริสธมฺเม อวินีโต รูปํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, รูปวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา รูปํ, รูปสฺมิํ วา อตฺตานํฯ เวทนํ…เป.… สญฺญํ…เป.… สงฺขาเร…เป.… วิญฺญาณํ อตฺตโต สมนุปสฺสติ, วิญฺญาณวนฺตํ วา อตฺตานํ, อตฺตนิ วา วิญฺญาณํ วิญฺญาณสฺมิํ วา อตฺตานํฯ ยา เอวรูปา ทิฏฺฐิ ทิฏฺฐิคตํ ทิฏฺฐิคหนํ ทิฏฺฐิกนฺตาโร ทิฏฺฐิวิสูกายิกํ ทิฏฺฐิวิปฺผนฺทิตํ ทิฏฺฐิสํโยชนํ คาโห ปติฏฺฐาโห อภินิเวโส ปรามาโส กุมฺมคฺโค มิจฺฉาปโถ มิจฺฉตฺตํ ติตฺถายตนํ วิปริยาสคฺคาโห – อิทํ วุจฺจติ อตฺตวาทุปาทานํฯ

อิเม ธมฺมา อุปาทานาฯ

[1224] กตเม ธมฺมา โน อุปาทานา? เต ธมฺเม ฐเปตฺวา อวเสสา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา, อปริยาปนฺนา; เวทนากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา โน อุปาทานาฯ

[1225] กตเม ธมฺมา อุปาทานิยา? สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานิยาฯ

[1226] กตเม ธมฺมา อนุปาทานิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อนุปาทานิยาฯ

[1227] กตเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตา? เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา เวทนากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตาฯ

[1228] กตเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา? เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา เวทนากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ; สพฺพญฺจ รูปํ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตาฯ

[1229] กตเม ธมฺมา อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จ? ตาเนว อุปาทานานิ อุปาทานา เจว อุปาทานิยา จฯ

[1230] กตเม ธมฺมา อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานา? เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา อุปาทานิยา , เต ธมฺเม ฐเปตฺวา อวเสสา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา, รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานิยา เจว โน จ อุปาทานาฯ

[1231] กตเม ธมฺมา อุปาทานา เจว อุปาทานสมฺปยุตฺตา จ? ทิฏฺฐุปาทานํ กามุปาทาเนน อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, กามุปาทานํ ทิฏฺฐุปาทาเนน อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, สีลพฺพตุปาทานํ กามุปาทาเนน อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, กามุปาทานํ สีลพฺพตุปาทาเนน อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ , อตฺตวาทุปาทานํ กามุปาทาเนน อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ, กามุปาทานํ อตฺตวาทุปาทาเนน อุปาทานญฺเจว อุปาทานสมฺปยุตฺตญฺจ – อิเม ธมฺมา อุปาทานา เจว อุปาทานสมฺปยุตฺตา จฯ

[1232] กตเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานา? เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา สมฺปยุตฺตา, เต ธมฺเม ฐเปตฺวา เวทนากฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานสมฺปยุตฺตา เจว โน จ อุปาทานาฯ

[1233] กตเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อุปาทานิยา? เตหิ ธมฺเมหิ เย ธมฺมา วิปฺปยุตฺตา สาสวา กุสลากุสลาพฺยากตา ธมฺมา กามาวจรา , รูปาวจรา, อรูปาวจรา; รูปกฺขนฺโธ…เป.… วิญฺญาณกฺขนฺโธ – อิเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อุปาทานิยาฯ

[1234] กตเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อนุปาทานิยา? อปริยาปนฺนา มคฺคา จ, มคฺคผลานิ จ, อสงฺขตา จ ธาตุ – อิเม ธมฺมา อุปาทานวิปฺปยุตฺตา อนุปาทานิยาฯ

นิกฺเขปกณฺเฑ ทุติยภาณวาโรฯ

กิเลสโคจฺฉกํ

[1235] กตเม ธมฺมา กิเลสา? ทส กิเลสวตฺถูนิ – โลโภ, โทโส, โมโห, มาโน, ทิฏฺฐิ, วิจิกิจฺฉา, ถินํ, อุทฺธจฺจํ, อหิรีกํ, อโนตฺตปฺปํฯ